Uroczy ptaszek na słoneczniku: szczygieł

Szczygieł, znany także pod łacińską nazwą Carduelis carduelis, należy do rodziny ziarnojadów z podrzędu ptaków śpiewających. Naturalnie występuje w zachodniej Europie, na północy Afryki oraz w centralnej i zachodniej Azji, a do Australii, Nowej Zelandii i Ameryki Południowej przybył wraz z osadnikami. Jeszcze do niedawna bowiem ten kolorowy ptak był chętnie trzymany w wolierach jako zwierzę domowe. Również talent śpiewacki szczygłów sprawiał, że ludzie chętnie się nimi otaczali. Ptaki te wydają z siebie szybki, melodyjny świergot. W niektórych regionach Europy szczygły wciąż są wyłapywane i trzymane w klatkach. W Polsce jednak gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną.

Ciało szczygła ma długość 13 cm i waży ok. 18 g. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi od 21 od 25 cm. Samce bardzo nieznacznie różnią się od samic i tylko wprawione oko jest w stanie je rozróżnić. Upierzenie samca jest nieco bardziej wyraziste, a samica ma bardziej okrągłą głowę z łagodniej zakończonym dziobem. Po ziemi szczygieł porusza się nieco nieporadnie, jednak potrafi się świetnie wspinać, a szukając pożywienia, wykonuje przeróżne ewolucje na źdźbłach traw, łodygach i gałęziach. Ponieważ menu szczygła składa się głównie z nasion, można go spotkać w obszarach miejskich gęsto pokrytych roślinnością ruderalną, np. wśród dzikich ziół, z których zbiera nasiona. Do jego ulubionych miejsc należą łąki z drzewami owocowymi, między którymi rozciąga się pokrywa roślinna dająca szczygłowi dobre warunki do gniazdowania. Ponieważ na terenach wiejskich coraz mniej jest miejsc odpowiednich do bytowania tego gatunku, ptaki te coraz częściej opuszczają je na rzecz obszarów zamieszkałych przez ludzi. Około 60% populacji rodzimych szczygłów przeniosło się już do miast.

Poza okresem lęgowym, kiedy to szczygieł wykazuje zachowania terytorialne w pobliżu gniazda, ptak ten lubi towarzystwo i chętnie się porusza oraz śpi w grupkach. Ptaki nie ograniczają się jednak do jednego gatunku — do grupy dołączają także inne ziębowate, jak makolągwy czy dzwońce, dlatego szczególnie zimą można zaobserwować mieszane stada. Czasem może dochodzić w nich do drobnych sprzeczek, gdy któryś z osobników zbytnio zbliży się do innego. W porównaniu z innymi dzikimi ptakami szczygły mogą dożyć dość sędziwego wieku dziewięciu lat. Wśród osobników żyjących w niewoli udokumentowano przypadek szczygła aż siedemnastoletniego.

Dojrzałość płciową szczygieł osiąga pod koniec pierwszego roku życia. Wtedy dobiera się z partnerem w monogamiczną parę. Między kwietniem a lipcem mają miejsce zwykle dwa okresy lęgowe. Samica z samcem wspólnie szukają miejsca na gniazdo i najchętniej wybierają dobrze ukryte, wysoko położone punkty z widokiem na otoczenie. W miskowatym gnieździe zbudowanym z korzeni, słomy i mchu samica składa średnio pięć jaj w kolorze białym z brązowym nakrapianiem, które wysiaduje około dwóch tygodni. W tym czasie samiec strzeże gniazda i przegania intruzów. Po wykluciu pisklęta przebywają w gnieździe około dwóch tygodni, zanim z niego wyfruną. Od opuszczenia gniazda do osiągnięcia pełnej samodzielności młode ptaki potrzebują jeszcze około miesiąca.

Jednym z najpoważniejszych problemów, z jakimi zmagają się szczygły, jest zubożenie ich naturalnych siedlisk. Na obszarach wiejskich ze względu na ekstensywny charakter rolnictwa i stosowanie pestycydów ich źródła pożywienia stają się coraz skromniejsze. Dlatego warto zachęcić szczygły do wizyt w naszym ogrodzie, a w tym celu zadbać o obecność odpowiednich roślin. Dzikie zioła są podstawowym pokarmem wszystkich ptaków ziębowatych. Idealna będzie dla nich łąka kwietna z rozmaitymi gatunkami roślin o różnych porach kwitnienia oraz z licznymi bylinami. Do tego jeszcze kilka słoneczników i szczygły będą miały wszystko, czego potrzebują. Można też się zaopatrzyć w silosowy karmnik do całorocznego dokarmiania, z którego ptaki będą sobie wydziobywać nasiona. Szczygły dużo czasu poświęcają na pielęgnację piór i chętnie korzystają z kąpieli. Obserwacja wesołego stada ptaków pluskającego się w wodzie przysporzy dużo radości.