Zooantroponoza – kiedy choroby psów są przenoszone na ludzi

Terminy zoonoza i zooantroponoza powinny być znane każdemu właścicielowi zwierząt. Słowa te pochodzą ze starożytnej Greki. Zōon znaczy „zwierzę“, nósos – „choroba“, a anthrop – „człowiek“. Mówimy więc o chorobach, które mogą przenosić się między zwierzętami a ludźmi. Pod pojęciem zooantroponozy rozumiane są choroby przenoszone na ludzi ze zwierząt w ogóle, a w szczególności z psów.

Choroby przenoszone są przez wirusy, bakterie, grzyby lub pasożyty. Rozwój choroby u psów i ludzi niekoniecznie jest przy tym identyczny. Psy mogą funkcjonować jako żywiciele pośredni, nie odczuwając objawów. Niektóre patogeny atakują ludzi i używają ich jako tzw. żywicieli przypadkowych. Niektóre choroby przenoszone są na ludzi wskutek spożycia produktów pochodzenia zwierzęcego. Dobrym tego przykładem jest patogen BSE u bydła.

Należy pamiętać, że co do zasady zawsze istnieje możliwość zakażenia. Nie jest to jednak powód, by rezygnować z zabawy i beztroskiego kontaktu z psem. Ponadto możliwa jest również odwrotna sytuacja: również i my możemy zarażać nasze psy (antropozoonoza).

Jedną z najgorszych chorób, które mogą być przenoszone na człowieka, jest wścieklizna. Jest to infekcja wirusowa, która może być przenoszona przez krew i dlatego zazwyczaj towarzyszy ugryzieniu przez zarażonego nią psa. Ale nawet drobne zranienia wystarczają, by wirus dostał się do naszego krwiobiegu. Wścieklizna u ludzi, podobnie jak i u zwierząt, prawie zawsze kończy się śmiercią.

U psów pierwsze objawy, tj. szczekanie bez powodu i agresywne zachowanie, jak również zwiększone wydzielanie śliny („piany z pyska“), trudności w przełykaniu i późniejszy niedowład pojawiają się po około trzech tygodniach.

U ludzi czas inkubacji wirusa jest dłuższy. Pierwsze oznaki choroby pojawiają się dopiero po upływie od jednego do trzech miesięcy. Choroba zaczyna się jak grypa, a następnie powoduje zapalenie opon mózgowych lub zapalenie rdzenia kręgowego i paraliż. Towarzyszą jej również typowe napady złości. W przeciwieństwie do Niemiec czy Czech, Polska „nie jest krajem wolnym od wścieklizny“. Psy podlegają obowiązkowym, corocznym szczepieniom, począwszy od ukończenia trzeciego miesiąca życia. O tym przeczytają Państwo w poradniku Maxi Zoo: Szczepienie psa.

Leptospiroza zalicza się do chorób psów, które mogą być przenoszone na ludzi poprzez kontakt z krwią lub moczem zwierzęcia. Są to patogeny bakteryjne, wywołujące objawy tj. wymioty, brak łaknienia i gorączka u psów, a w ciężkich przypadkach także krew w kale. Dla około 10 procent psów choroba kończy się śmiercią.

U ludzi leptospiroza objawia się podobnie jak grypa i może być leczona antybiotykami. Szczepienie przeciwko leptospirozie u psów obejmuje tylko cztery szczepy patogenów (serowarianty) i trwa od sześciu miesięcy do jednego roku.

Świerzb to wysoce zaraźliwa infekcja roztoczem. Roztocza wędrują od żywiciela do żywiciela. Wystarczy zwykły kontakt skórny ze zwierzęciem, by zarazić się tym utrapieniem. Człowiek służy roztoczom jako żywiciel przypadkowy. Dobra wiadomość: jeśli żyjemy z psem w dobrych warunkach higienicznych, w większości przypadków objawy w ogóle się nie pojawią. Układ odpornościowy powstrzyma plagę i ograniczy liczbę pasożytów do minimum.

Objawy u psów obejmują zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, swędzenie i wypadanie sierści. U ludzi skóra również czerwieni się i zaczyna swędzieć. Higiena osobista i czyste środowisko to najlepsze środki zapobiegawcze przeciwko wszelkiego rodzaju roztoczom. Tak u psów, jak i u ludzi leczenie odbywa się przy użyciu specjalistycznych leków, leczniczych roztworów czy moczeniu zaatakowanych części ciała oraz odpowiedniej dezynfekcji całego środowiska psa. Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej.

Również zakażenie tasiemcem może przenieść się z psa na człowieka. Zakażenie tasiemcem następuje drogą ustną, poprzez spożycie jaj. Zazwyczaj ryzyko zakażenia w Europie jest niskie. Podczas gdy u psów odrobaczanie zazwyczaj wystarcza, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się tasiemca, zagnieżdżenie się tasiemców u człowieka może być niebezpieczne.

Należy zgłaszać przypadki zakażenia zarówno tasiemcem lisim, jak i psim, ponieważ może ono prowadzić do bardzo niebezpiecznych chorób. Larwy tasiemców gniazdują w różnych organach ludzkich i niekiedy muszą zostać usunięte chirurgicznie. Podczas wycinania torbieli istnieje ryzyko ich pęknięcia i tym samym rozproszenia w organizmie.

Toksokaroza przenosi się na ludzi drogą ustną, poprzez kontakt z zakażonymi odchodami psów (lub kotów). U psów objawy występują tylko w przypadku poważnej infekcji. Z tego powodu weterynarze zalecają regularne odrobaczanie psów. Ludzie służą glistom jako przypadkowi żywiciele. Infekcję można zdiagnozować, wykonując test na antyciała. Również w przypadku glisty psiej najważniejszym środkiem profilaktyki jest higiena; szczególnie ważne są czyste place zabaw dla dzieci.

Larwy glist docierają poprzez krwiobieg do organów i zagnieżdżają się u ludzi, głównie w wątrobie i płucach, ale także w mózgu i oczach. Obecnie istnieją różne metody leczenia farmakologicznego, nie zaleca się natomiast chirurgicznego usuwania glist.