Owczarek australijski – charakter, wymagania, wychowanie

Owczarek australijski, nazywany też psem aussie, wbrew swojej nazwie, nie wywodzi się z Australii, a z Ameryki Północnej. Jego historia nie jest jednak do końca sprecyzowana, a teorii wyjaśniających pochodzenie istnieje wiele. Jedna z najbardziej prawdopodobnych mówi, że rasa ta powstać miała jako swego rodzaju naturalne „następstwo” rozkwitającego eksportu owiec z Australii do Stanów Zjednoczonych, jaki dokonywał się na przełomie XIX i XX wieku. W wyniku tego procesu, wraz z pasterzami wypasającymi owce, na statkach przybyły również psy – owczarki baskijskie – niezbędne do pilnowania i zaganiania stada.

Z biegiem lat, w wyniku ich krzyżówek z lokalnymi czworonogami, ukształtował się typ psa pasterskiego o wyjątkowych zdolnościach do stróżowania i zaganiania – dziś znany już jako owczarek australijski. Rasa szybko spotkała się z szerokim entuzjazmem wśród hodowców, jednak dopiero w 1957 r. powstał tam pierwszy podręcznik hodowli, a od 1977 r. zaczął obowiązywać ujednolicony standard rasy. Z kolei wzorzec europejski owczarka australijskiego, został opracowany i przyjęty przez FCI dopiero w 1996 roku.

FCI dzieli rasy psów na grupy i sekcje. Owczarek australijski należy do grupy 1 – psów pasterskich i zaganiających. Inne psy należące do tej grupy FCI to owczarek szetlandzki oraz owczarek szkocki. Poza standardowym typem owczarka aussie o wysokości w kłębie wynoszącej od 46 do 58, występuje także miniaturowy owczarek australijski mierzący ok. 10 centymetrów mniej.

Większość owczarków australijskich pełni dziś rolę psów rodzinnych i towarzyszących. Jednak w wielu miejscach na świecie zwierzęta te pełnią u boku człowieka rolę psów pasterskich. Z uwagi na zróżnicowaną użytkowość rasy, jej hodowlę dzieli się na energiczną linię pracującą oraz spokojniejszą linię osobników o nieco bardziej zrównoważonym temperamencie.

Owczarek australijski aussie to średniej wielkości pies o harmonijnie zbudowanej, muskularnej sylwetce. Dobrze umięśnione, silne i wytrzymałe, nie są jednak ciężkie – prezentują się atletycznie. Charakterystyczne, wysoko osadzone, trójkątne uszy załamane są ku przodowi, ogon prosty, naturalnie szczątkowy. Sierść, średniej długości i twardości, może być falista lub prosta.

Umaszczenie owczarków australijskich może być różnorodne. Najczęściej występujące maści:

• Black tri: czerń jako kolor podstawowy, z białymi i miedzianymi oznaczeniami.
• Black bi: czerń jako kolor podstawowy, z białymi oznaczeniami.
• Red tri: brązowy jako kolor podstawowy, z białymi i miedzianymi oznaczeniami.
• Red bi: brązowy jako kolor podstawowy, z białymi oznaczeniami.
• Blue merle: blue merle jako kolor podstawowy (rozjaśniany, szary, plamisty), z białymi i miedzianymi oznaczeniami.
• Red merle: red merle jako kolor podstawowy (rozjaśniany brązowy, plamisty), z białymi i miedzianymi oznaczeniami.
• Blue i red merle bez jakichkolwiek oznaczeń albo z białymi oznaczeniami.

Owczarek australijski to pies wyjątkowo aktywny i inteligentny. Choć z natury jest łagodny i opanowany, odznacza się bardzo żywiołowym temperamentem oraz silnie rozwiniętymi zdolnościami pasterskimi i stróżującymi. Pies aussie nie potrafi usiedzieć w miejscu – wykazuje olbrzymie zapotrzebowanie na ruch i uwielbia różnego rodzaju aktywności.

Jako pies pasterski, owczarek australijski wyróżnia się czujnością i bystrością umysłu, a zarazem olbrzymią chęcią do współpracy z człowiekiem oraz dotrzymywania mu towarzystwa. Szybko się uczy, uwielbia wyzwania i doskonale radzi sobie nawet z najtrudniejszymi zadaniami. Pomimo silnej potrzeby przypodobania się swojemu opiekunowi i wykonywania jego poleceń, wymaga doświadczenia i konsekwencji w szkoleniu. Nieodpowiednio prowadzony, może sprawiać niemałe problemy.

W stosunku do zaufanych osób, owczarek aussie stale okazuje czułość i przyjacielskie nastawienie. Z kolei w obejściu z obcymi potrzebuje nieco czasu – początkowo nieufny, w miarę upływu czasu skraca dystans i staje się bardziej przystępny.

Średnia długość życia owczarka australijskiego mieści się w zakresie od 12 do 15 lat. To, ile żyć będzie pies, zależy jednak od wielu czynników – w tym odziedziczonych genów, warunków środowiskowych, żywienia czy poziomu aktywności.

Owczarek australijski to rasa odznaczająca się dobrym zdrowiem. Względnie nisko obciążona genetycznie, może pochwalić się bardzo dobrą odpornością i wytrzymałością fizyczną. Jednakże, jak to bywa w przypadku rasowych zwierząt, także i ona wykazuje pewne predyspozycje do określonych schorzeń.

Zdecydowanie najbardziej typową chorobą u owczarków australijskich jest zaćma dziedziczna. U psów tej rasy względnie często odnotowywane są również anomalia oczu collie (CEA), postępujący zanik siatkówki (PRA) czy dysplazja stawów biodrowych i łokciowych. Oprócz tego, u owczarków aussie mogą pojawić się również choroby autoimmunologiczne, epilepsja i nowotwory. Psy pracujące, trenujące w zawodach czy wyjątkowo aktywne, narażone są także na kontuzje, będące konsekwencją długotrwałego, mocnego przeciążenia układu ruchu.

U owczarków australijskich często wykrywa się także mutację w obrębie genu MDR1 (szacuje się, że objęty jest nią co trzeci pies), wywołującą nadwrażliwość na różne związki chemiczne. Z uwagi na ten fakt, należy zachować szczególną ostrożność podczas podawania psu jakichkolwiek leków.

Podwyższonym ryzykiem wystąpienia specyficznych schorzeń objęte są owczarki australijskie z genem merle, odpowiadającym za marmurkowe umaszczenie. Psy te narażone są szczególnie na różnego rodzaju choroby słuchu i wzroku, zaburzoną równowagę oraz bezpłodność. Duże ryzyko zapadnięcia na wspomniane choroby dotyczy w szczególności tych osobników, których oboje rodziców miało wspomniany gen.

Owczarki australijskie to psy, które z natury „szukają” okazji do ruchu. Ich dieta siłą rzeczy musi być więc bardziej zasobna w składniki odżywcze i kalorie. Dobrej jakości karma dla psa o wysokiej ilości mięsa oraz odpowiednio zbilansowanym udziale węglowodanów i tłuszczów, przełoży się na utrzymanie zdrowia oraz należytego stanu mięśni i stawów, a przy tym zapewni psu energię na cały dzień.

Trzeba jednak pamiętać, że choć owczarek aussie jest aktywny, posiłków nie należy podawać bez ograniczeń. Psy tej rasy lubią sobie dobrze zjeść, a niepilnowane, bez trudu mogą zafundować sobie zbędne kilogramy na wadze. W dziennej porcji pożywienia warto również uwzględnić wszelkie dodatkowe przysmaki i smakołyki dla psa oraz smaczki treningowe.

Żywienie owczarka australijskiego powinno być indywidualnie. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze zależne jest od wielkości, masy ciała, wieku i poziomu aktywności zwierzęcia. Rodzaj pokarmu – BARF dla psów, mokra lub sucha karma dla psa – zwykle zależy od preferencji czworonoga bądź indywidualnych zaleceń.

Jeśli nie masz pewności, jaki model żywienia wybrać lub jaką karmę kupić dla owczarka australijskiego, skonsultuj się z weterynarzem, który doradzi Ci co do jego diety.

Sierść owczarków australijskich nie nastręcza większych problemów w pielęgnacji. Nie wymaga też szczególnych zabiegów. Zwykle wystarczy wyczesać okrywę raz w tygodniu, natomiast w okresie wymiany sierści – codziennie, tak aby usunąć luźny podszerstek. Podobnie jak w przypadku innych psów, regularnej kontroli wymagają oczy, uszy, łapy i pazury oraz zęby i dziąsła.

Owczarek australijski potrzebuje odpowiedniej mieszanki wysiłku fizycznego, połączonego z zajęciami umysłowymi, takimi jak tropienie czy mantrailing. Odpowiedni dobór ćwiczeń i ich zróżnicowanie są szczególnie ważne. Brak odpowiednich bodźców może nie tylko frustrować psa i negatywnie odbijać się na jego samopoczuciu, ale także doprowadzić do niepożądanego, nadmiernego rozwoju jego instynktu stróżującego oraz pasterskiego. Skutkować to może sytuacjami, w których pies zacznie zaganiać biegaczy, bawiące się dzieci, rowerzystów czy inne zwierzęta, próbując w ten sposób dać upust swoim potrzebom.

Z uwagi na swoją pasterską naturę, owczarek australijski odznacza się znakomitą kondycją, przez co wymaga dużej ilości ruchu. Kilka godzin zabawy i ćwiczeń na świeżym powietrzu, rozłożone na trzy – cztery wyjścia, powinno odpowiednio zaspokoić apetyt psa na aktywność. Jednakże same spacery z pewnością nie wystarczą. Warto włączyć do codziennego harmonogramu treningi agility, zabawy w aportowanie czy też gry tropiące. Te ostatnie stanowią dla psa większe wyzwanie intelektualne.

Trudno jest udzielić ogólnej odpowiedzi na pytanie, jak długo można pozostawić owczarka australijskiego samego. Z jednej strony, wiek zwierzęcia odgrywa ważną rolę. Owczarek aussie w wieku szczenięcym nie powinien (i nie może) pozostawać sam. Z kolei dorosły pies może co jakiś czas pozostać sam bez nadzoru.

Sama długość rozłąki zależna jest z kolei od konkretnego psa. Decydujące znaczenie ma przy tym spełnienie wszystkich potrzeb psa. Nie powinnio się jednak pozostawiać owczarka australijskiego (jak i żadnego innego psa) samego na dłużej niż cztery godziny.

Sukces w wychowaniu owczarka australijskiego aussie zależy w dużej mierze od doświadczenia i konsekwencji opiekuna. Ci, którzy zapewniają psu aktywności umysłowe i fizyczne, mają spore pokłady cierpliwości w szkoleniu i wykazują się konsekwencją, w przyszłości będą cieszyć się dobrze ułożonym, wiernym psem.

Odpowiednie wychowanie owczarka australijskiego może być sporym wyzwaniem dla niedoświadczonych osób. Choć psy tej rasy wykazują ogromny zapał do nauki i chęć znalezienia aprobaty u swojego właściciela, nie oznacza to jednak, że ich ułożenie jest proste. Owczarek australijski nie tylko szybko przyswaja komendy – w takim samym tempie uczy się niepożądanych zachowań. Z uwagi na żywy temperament i instynkt pasterski, trudnym celem treningowym do osiągnięcia jest nauka odpoczynku.

W trakcie szkolenia psa musimy uzbroić się w cierpliwość i konsekwentnie trzymać się ustalonych zasad. Trzeba pamiętać, że owczarki australijskie są inteligentne, bystre i sprytne – przez co, z dużym prawdopodobieństwem, bez skrupułów wykorzystają błędy w wychowaniu czy odstępstwa od ustalonych zasad. Zdecydowanie lepsze efekty przynosi także pozytywne wzmacnianie pożądanych zachowań niż stosowanie kar.

Niedoświadczeni opiekunowie, którzy chcieliby przygarnąć szczeniaka owczarka australijskiego, mogą udać się do szkoły dla psów albo skorzystać ze wsparcia odpowiedniego trenera w trakcie indywidualnych zajęć.

Owczarki australijskie są popularne – jak w przypadku większości pożądanych ras psów, ma to również odzwierciedlenie w cenie. Szczeniak owczarka australijskiego z reguły kosztuje od 4000 do 7000 zł.

Owczarek australijski nie jest łatwą rasą. Choć ma przyjazny charakter, jest łagodny i chętnie się uczy, z uwagi na żywiołowy temperament, potrzebę ruchu i pracy, wymaga właściwego wychowania, opieki i szkoleń. Umiejętność wygospodarowania dużej ilości wolnego czasu oraz organizacja odpowiednio dopasowanych, zróżnicowanych zajęć to podstawa.

Pies aussie idealnie sprawdzi się dla tych osób, które często biegają, jeżdżą na rowerze, lubią wędrówki czy długie spacery. Z uwagi na to, że psy tej rasy kochają także wyzwania umysłowe, często spotyka się je w roli psów pracujących w służbach ratunkowych i policyjnych, a także w roli czworonogów dla osób niewidomych. Zajęcia tego typu pozwalają na wykorzystanie pełnego potencjału owczarków australijskich, włącznie z ich zapałem do pracy.

Z uwagi na żywy charakter i duże pokłady energii, owczarek aussie nie jest psem dla każdego. Z pewnością nie będzie on dobrym wyborem dla starszych osób o ograniczeniach fizycznych oraz osób czynnych zawodowo, które przez wiele godzin przebywają poza domem.

Rasa ta nie jest również wskazana dla osób mniej aktywnych, wolących spędzać czas w domu.

Owczarek australijski będzie dobrym psem dla rodziny tylko pod pewnymi warunkami. Przede wszystkim musimy zastanowić się, czy pies tej rasy dobrze wpasuje się w codzienne życie. Brak odpowiednich bodźców bądź pozostawianie go samego na długi czas może doprowadzić do ryzyka pojawienia się i utrwalenia niepożądanych wzorców zachowań. Jego silne zapotrzebowanie na aktywność sprawia, że trudno może przychodzić mu pełny relaks. Kiedy nuda zacznie mu doskwierać, jego ofiarą może paść wyposażenie domu czy dziecięce zabawki.

Gdy pies aussie stanie się nowym członkiem rodziny, warto jest jednoznacznie wyjaśnić dzieciom znaczenie konsekwentnego wychowania czworonoga. Im młodsze dzieci, tym trudniej jest im konsekwentnie trzymać się reguł. Starsze dzieci i młodzież mogą z kolei wnieść swoją cegiełkę do pozytywnego wychowania psa.