Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP) — śmiertelna choroba

Skrót FIP ​​oznacza „zakaźne zapalenie otrzewnej kotów”; jest to choroba zakaźna, która klinicznie objawia się zapaleniem otrzewnej, ale czasami atakuje również opłucną. Choroba ta nie nic wspólnego z kocią skórą, ale z wyściółką jam ciała, czyli z powłokami, w których znajdują się narządy wewnętrzne w jamie brzusznej i klatce piersiowej. Ta zapewniająca ochronę błona jest bardzo wrażliwa i zawiera komórki krwi i limfy, a także nerwy. Rozprzestrzeniająca się na całym świecie choroba FIP jest wywoływana przez agresywną mutację koronawirusa kotów, który może powodować choroby przewodu pokarmowego, które zwykle mają łagodny przebieg.

FIP nie stanowi problemu wyłącznie kotów domowych: choroba ta została również wykryta u dużych kotów, tj. lwy i lamparty. Do zakażenia koronawirusem kotów dochodzi poprzez kontakt z kałem, śliną oraz wydzielinami z nosa zakażonego przedstawiciela swojego gatunku. Bezpośrednia transmisja z kota na kota jest także możliwa poprzez kontakt na drodze pysk – pysk lub pysk – nos. Dodatkowe zagrożenie stanowią zanieczyszczone przedmioty: poza organizmem gospodarza wirus może przeżyć do siedmiu dni. Także ludzie mogą stać się pośrednikami i przenosić wirusa na koty. Nie jest jednak możliwe zakażenie człowieka przez zwierzę.

Ryzyko zakażenia wzrasta, gdy wiele kotów mieszka razem. Schroniska i pensjonaty, w których wiele kotów przebywa razem na stosunkowo niewielkiej przestrzeni, mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu się wirusa. Jednak zakażenie nie jest tożsame z ostrym zachorowaniem: ryzyko polega na mutacji koronawirusa w ciele kota do rzeczywistego wirusa FIP. W niektórych przypadkach choroba wcale się nie rozwija.

Jeżeli doszło do zakażenia kota wirusami, okres ich inkubacji trwa około czterech miesięcy, ale zwierzę zaczyna wydalać patogeny już w ciągu zaledwie kilku dni od zakażenia. Do niebezpiecznej sytuacji dochodzi wówczas, gdy wirus zaczyna mutować w jelitach kota i koronawirus kotów przeistacza się w wirusa FIP. Zaczyna on przyłączać się do makrofagów układu odpornościowego gospodarza, wykorzystuje je do rozmnażania i uszkadza je w taki sposób, że ulegają one rozpadowi. Dodatkowo uwalniane są substancje neuroprzekaźnikowe, które atakują ściany komórkowe i w ten sposób wywołują faktyczne zapalenie otrzewnej. Rozróżnia się postać „mokrą” i „suchą”. W zależności, z którą postacią mamy do czynienia, występują różne objawy.

Obie te postaci poprzedza lekki katar, wydzielina z nosa i oczu, jadłowstręt, wychudzenie i utrzymująca się gorączka. Szczególnie utrzymująca się gorączka może być w przypadku młodych kotów pierwszym sygnałem ostrzegawczym wystąpienia choroby.

W postaci „mokrej” FIP dochodzi do gromadzenia się płynu w jamie brzusznej lub rzadziej w klatce piersiowej, co widać po wyraźnym obrzęku ciała kota. Płyn naciskający na organy może prowadzić między innymi do duszności. Wykonanie punkcji daje lekarzowi potwierdzenie zachorowania na FIP.

W postaci „suchej” gromadzenie płynów odgrywa mniejszą rolę – zamiast tego w ogniskach zapalnych tworzą się guzki, które mogą być zlokalizowane w otrzewnej i opłucnej oraz w narządach wewnętrznych, ale także w mózgu lub oczach. Ponadto mogą wystąpić żółtaczka, różne choroby oczu lub problemy neurologiczne, tj. skurcze, splątanie i paraliż. Aby dokonać właściwego rozpoznania choroby, lekarz weterynarii ma do dyspozycji szereg metod testowych, dzięki którym możliwe jest ustalenie obecności przeciwciał lub antygenów we krwi lub w innych płynach ustrojowych.

Profilaktyczne szczepienie przeciwko FIP jest możliwe, ale jego zasadność jest przedmiotem dyskusji wśród specjalistów. Surowica odpornościowa, która nie jest podawana w postaci wstrzyknięcia, ale wkraplana do nosa jako potencjalnej „bramy wejściowej” dla wirusa, jest nieskuteczna, jeżeli kot jest już nosicielem „nieszkodliwego” koronawirusa kotów. Należy to sprawdzać przed każdym szczepieniem. Zgodnie z przeważającą opinią ekspertów, szczepienie przeciw FIP jest przydatne w przypadku kotów przebywających na zewnątrz i kotów domowych, które mogłyby zareagować na przypadkowo wprowadzony materiał.

FIP dotyka głównie młodsze koty w wieku od sześciu miesięcy do pięciu lat, a także kocich seniorów. Jeżeli Państwa kot jest zarażony, istnieje duże prawdopodobieństwo, że zwierzę nie zachoruje. Szacuje się, że choroba dotknie tylko pięć do dziesięciu procent zarażonych zwierząt. Ostra choroba jest związana z ogólnym stanem odporności: ryzyko wybuchu FIP jest mniejsze u kotów z silniejszym układem odpornościowym. Jednak inne choroby lub czynniki stresowe mogą sprzyjać wystąpieniu choroby.

W przypadku ostrego FIP szanse na przeżycie dotkniętego chorobą kota są niestety bardzo małe. Średnio jest to dziewięć dni; tylko pięć procent chorych zwierząt żyje dłużej niż rok. Skuteczna terapia prowadząca do wyzdrowienia niestety jeszcze nie istnieje, ale prowadzone są w tym kierunku badania.