Trening z klikerem dla kotów: sztuczka na kliknięcie
03.08.2023 - Czas czytania: 2 minuty
Aby nauczyć swojego kota sztuczek, potrzeba wiele cierpliwości i skutecznych strategii. W końcu każdy futrzak ma własne zdanie o tym, jak powinna wyglądać współpraca. Niektóre domowe tygryski uczą się chętnie, inne zaś wymagają znacznie większej siły przekonywania. Są jednak pewne niezawodne sposoby na ułatwienie sobie tego zadania — jednym z nich jest trening z klikerem.
Co takiego ma w sobie kliker?
W prostych słowach trening z klikerem to metoda szkolenia, w której pożądane zachowanie zwierzęcia wzmacniane jest za pomocą sygnału akustycznego. Kliker to niewielki przyrząd z przyciskiem, w który wbudowana jest blaszka. Naciśnięcie przycisku powoduje wygięcie blaszki, czemu towarzyszy krótki, wyraźny dźwięk.
Dostępne klikery są wygodne w użyciu, mieszczą się w każdej kieszeni i można je nosić na nadgarstku lub na szyi, dzięki czemu są zawsze pod ręką. Kliknięcie można jednak zastąpić innymi sygnałami akustycznymi: równie dobrze sprawdzi się dzwonek, klakson lub gwizdek.
Jedynym warunkiem jest to, że dźwięk musi być wystarczająco głośny, żeby przyciągnąć uwagę kota, i różnić się od dźwięków występujących w jego otoczeniu. Ponadto w początkowej fazie treningu należy się zdecydować na jeden dźwięk, którego nie można później zmieniać. Odgłos klikera, w przeciwieństwie do ludzkiego głosu, pozostaje niezmienny i pozbawiony emocji.
Gdzie trening z klikerem wkracza na poziom behawioralny?
Trening z klikerem opiera się na metodach behawiorystycznych. Jako przygotowanie wykorzystuje się warunkowanie klasyczne według Pawłowa, a następnie rozszerza się działania w oparciu o warunkowanie instrumentalne Skinnera. Aby to zrozumieć, potrzebna jest szybka lekcja z behawioryzmu:
Porównanie warunkowania klasycznego i instrumentalnego
- Warunkowanie klasyczne: Iwan Pietrowicz Pawłow był rosyjskim fizjologiem, który prowadził badania na początku XX wieku. Próbował on połączyć wrodzone, bezwarunkowe reakcje zwierzęcia z wyuczoną reakcją warunkową za pośrednictwem bodźca. W tym celu opracował swój słynny eksperyment z udziałem „psa Pawłowa”. Zwierzę widzi jedzenie i zaczyna się ślinić. W tym samym czasie słyszy neutralny dźwięk dzwonka. Jeżeli pies słyszy dzwonek za każdym razem, kiedy jest mu podawane jedzenie, zaczyna utożsamiać ten odgłos z posiłkiem. W konsekwencji po pewnym czasie pies zaczyna się ślinić na sam dźwięk dzwonka. Neutralny bodziec wyzwala wrodzoną reakcję.
- Warunkowanie instrumentalne: B.F. Skinner był amerykańskim psychologiem, który prowadząc swoje badania behawiorystyczne, inspirował się m.in. pracą Pawłowa. Celem warunkowania instrumentalnego jest wyuczenie zachowania polegającego na tym, że w odpowiedzi na określony bodziec zwierzę wykonuje konkretne działanie, oczekując za nie nagrody. Skinner prowadził eksperymenty między innymi z udziałem szczurów: jeżeli w klatce zapaliło się światełko i zwierzę nacisnęło dźwignię, otrzymało jedzenie. Badania zostały nazwane „klatką Skinnera”.
Przełóżmy to na trening z klikerem. Odgłos klikera stanowi tu neutralny bodziec. Jeśli zwierzę otrzyma nagrodę (w przypadku kotów zazwyczaj jest to smakołyk) w bezpośrednim następstwie dźwięku, to skojarzy, podobnie jak pies Pawłowa, że jest nagradzane za czynność, którą wykonywało w chwili usłyszenia dźwięku. Dlatego kliknięcie jako bodziec musi następować w bardzo precyzyjnym momencie.
W jaki sposób szczegółowo przebiega trening z klikerem?
Trening z klikerem składa się z kilku kroków nauczania:
Kroki nauczania w treningu z klikerem
- Faza kojarzenia: Najpierw zwierzę musi skojarzyć kliknięcie z jedzeniem. Czas budowania skojarzenia dźwięku z jedzeniem wynosi zaledwie od 0,5 do 0,7 sekundy. Kot nie może jednak zobaczyć smakołyku przed kliknięciem. Smakołyk należy schować w jednej dłoni, drugą dłonią kliknąć i od razu wyciągnąć jedzenie. Nie wolno reagować na żebranie i należy zwracać uwagę na to, aby zwierzę nie było rozkojarzone.
- Nagroda: W trakcie treningu proszę natychmiast nagradzać kliknięciem pożądane zachowanie, niezależnie od tego, czy zostało ono pokazane przypadkowo czy też w odpowiedzi na komendę. Na przykład: kot ma wskoczyć na krzesło. Należy zwabić zwierzę. Jeżeli wykona ono polecenie, w momencie wykonywania przez niego skoku należy kliknąć i natychmiast dać kotu nagrodę.
- Właściwy moment: Odgłos kliknięcia powinien nastąpić dokładnie w tym momencie, w którym kot wykaże pożądane zachowanie. Dźwięk nie zastępuje nagrody, ale wskazuje zwierzęciu konkretny moment, w którym zrobiło coś dobrze, i zapowiada nagrodę.
- Dobry kierunek: Jeżeli w czasie treningu kot wykonuje częściowe kroki prowadzące stopniowo do pożądanego zachowania, za nie również należy nagrodzić go kliknięciem i jedzeniem. Na przykład: kot ma usiąść na poduszce. Należy go nagrodzić w momencie, kiedy z zaciekawieniem podbiega do poduszki, i prowadzić go tak, aby usiadł.
Uwaga: Trening z klikerem nie nadaje się do oduczania niewłaściwych zachowań. Służy on wyłącznie pozytywnemu wzmacnianiu pożądanych działań. Nigdy nie należy używać klikera poza treningiem — w ten sposób sygnał straci na znaczeniu.
Jakie ćwiczenia można wprowadzić dla kota podczas treningu z klikerem?
Odpowiednimi ćwiczeniami do wspólnego z kotem treningu z klikerem są na przykład:
- Siad i zostań: Kot ma usiąść w określonym miejscu, na przykład na krześle.
- Trening celowania: Kot ma dotknąć celu nosem lub się do niego zbliżyć. Nadaje się do tego drążek z małym przedmiotem na końcu.
- Określone ruchy: Jeżeli kot jest zaznajomiony ze wskaźnikiem treningowym, można go zachęcić do stanięcia na tylnych łapach lub pokazania określonych ruchów, np. chodzenia w kółko.
- Daj łapę: Aby otrzymać jedzenie, kot musi podać łapę.
Skoki przez małe przeszkody lub przez oponę. - Zabawa w chowanego: Koty uwielbiają chować się i czyhać. Zabawę łatwo rozkręcić, jeśli znajdzie się dla nich wystarczająco kryjówek — w postaci kosza, tunelu czy kartonu — lub jeśli to Państwo schowają się przed zwierzakiem za drzwiami lub meblami.
