Konik dulmeński – charakterystyka i najważniejsze informacje o rasie

Konik dulmeński, określany również jako kuc dulmeński, to prymitywna, żyjąca na wolności rasa, wywodząca się od dzikich koni z Dülmen. Hodowla zachowawcza konika dulmeńskiego prowadzona jest w obrębie niemieckiego rezerwatu Merfelder Bruch w Nadrenii Północnej – Westfalii.

Pierwsze wzmianki o przodkach konika dulmeńskiego datowane są na rok 1316. Niewielkie, dzikie konie żyły w naturalnych warunkach, korzystając swobodnie z bagnistych terenów Merfelder Bruch niedaleko Dülmen – ziem będących wówczas własnością rodu von Croy. Z czasem tereny te zostały podzielone i ogrodzone. Dziko żyjące konie nie miały już tak dużej powierzchni ziemi do wypasu, jak wcześniej. To sprawiło, że ich populacja znacząco się zmniejszyła – z całkiem licznego stada przetrwało zaledwie 20 osobników. 

Konie z Dülmen od całkowitego wyginięcia uchronił właściciel części ziem – książę von Croy. Nakazał on nie tylko utworzenie dla nich rezerwatu, ale również polecił ich rozmnożenie. W celu uniknięcia kojarzenia wsobnego, klacze koni z Dülmen kryto ogierami różnych ras europejskich, a ponadto również końmi półdzikimi. Przez te zabiegi rasy nie udało się zachować w oryginale – jednak to właśnie dzięki zaangażowaniu księcia von Croy koniki dulmeńskie przetrwały aż do dziś. Z czasem, w miarę rozrostu stada, założony w Merfelder Bruch rezerwat powiększono z 33 do aż 350 hektarów.

W latach późniejszych, z zamysłem wzmocnienia u kucy z Dülmen dzikiego eksterieru, wykorzystano do krycia klaczy domieszkę krwi konika polskiego. Krzyżówka ta doprowadziła jednak do wyraźnej utraty pierwotnego pokroju koni.

Konik dulmeński to rasa zaliczana do koni małych i kucy. Dorosłe osobniki osiągają średnio od 125 do 135 centymetrów wysokości w kłębie, ważąc przy tym od 240 do 300 kg.

Z uwagi na poczynione w przeszłości krzyżówki, kuce dulmeńskie przypominają w dużej mierze z wyglądu konika polskiego. Mają dość sporej wielkości, prostą głowę i średniej długości szyję. Ich kłoda jest silna i zwarta, zad i barki solidne, kończyny suche, a kopyta twarde i mocne. Typowe maści konika dulmeńskiego, dominujące i charakterystyczne dla tej rasy, to bułane, jasnogniade i ciemnogniade.

Opadająca grzywa koników dulmeńskich wskazuje na udział udomowionych ras koni w ich genotypie. Eksterier kucy z Dülmen nie jest jednak pozbawiony cech charakterystycznych dla koni dzikich – a są to:

• pręga grzbietowa,
• pionowe pręgi od kłębu poprzez barki,
• pręgowanie na stawach kończyn.

Kuce z Dülmen to konie zrównoważone i inteligentne. Choć żyjące dziko w warunkach naturalnych i praktycznie pozbawione bliższego kontaktu z człowiekiem, odznaczają się łagodnym i przyjaznym usposobieniem. Pozostają jednak czujne i nieco nieufne. To konie wysoce samowystarczalne i niewymagające – samodzielne, wytrwałe, zdolne do cięższej pracy.

Konik dulmeński to rasa wszechstronna, odznaczająca się wysoką dzielnością użytkową, o chodzie obszernym i energicznym, a zarazem niepozbawionym płynności.

Utrzymana w sposób odpowiedni dla gatunku, sprawdzić się może nie tylko w roli konia jucznego do pracy na roli, ale również do pracy w lekkim zaprzęgu czy pod siodłem.

Miłośnicy koników dulmeńskich z powodzeniem trenują swoje kucyki także w wielu różnych dyscyplinach sportowych. Kuce z Dülmen coraz częściej zobaczyć można między innymi w ujeżdżeniu i skokach. Z uwagi na łagodne usposobienie koniki dulmeńskie sprawdzają się także w hipoterapii – jako zwierzęta terapeutyczne dla chorych i niepełnosprawnych.

Konik dulmeński, jak przystało na rasę prymitywną, pochwalić się może bardzo dobrym zdrowiem. To koń nie tylko wytrzymały i odporny na choroby, ale także niemal nieobciążony nimi genetycznie – na chwilę obecną nie są znane tzw. schorzenia typowe dla tej rasy. Kuc dulmeński bardzo dobrze radzi sobie w wymagających warunkach bytowania. Znamienne dla rasy jest również bardzo dobre wykorzystanie nawet niskiej jakości paszy – i o ile na wolności, w przypadku niedostatecznej ilości pożywienia, jest to zwykle dużą zaletą, tak w przypadku hodowli wymaga od opiekuna kontroli diety, w celu uniknięcia ryzyka wystąpienia nadwagi bądź ochwatu u konia.

Koniki dulmeńskie to zwierzęta długowieczne. Średnia długość ich życia wynosi od 25 do 30 lat. Pod opieką ludzi z odpowiednią dla gatunku hodowlą i opieką weterynaryjną, konik dulmeński może osiągnąć jeszcze starszy wiek.

Pomimo tego, że koniki dulmeńskie nie są już prawdziwie dzikimi z biologicznego punktu widzenia, żyją dziko w naturalnym środowisku na terenie niemieckiego rezerwatu w Merfelder Bruch. W czasie szczególnie surowych zim stado otrzymuje niewielką ilość pasz objętościowych, na co dzień natomiast zwierzęta żyją bez pomocy człowieka – same znajdują sobie pożywienie i wyszukują schronienie. Nie są objęte opieką weterynaryjną – również w przypadku chorób – co sprawia, że przetrwać mogą wyłącznie najsilniejsi przedstawiciele stada.  Zachodząca samoczynnie selekcja naturalna sprawia, że konik dulmeński to jedna z łatwiejszych ras koni w hodowli – wytrzymała, niewymagająca i łatwa do karmienia, która nadaje się do trzymania w otwartej stajni.

Populacja konika dulmeńskiego jest jednak w pewien sposób kontrolowana. Stado składa się w większości z klaczy. Zawsze jest tylko jeden ogier reproduktor, który jest regularnie wymieniany. Pozostawienie dwóch ogierów dopuszczalne jest wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach.

Podczas corocznej inspekcji, ze stada usuwane są „nadprogramowe” jednoroczne ogiery, a ponadto także i te osobniki, które nie spełniają standardów rasy. Konie te są sprzedawane podczas licytacji. Podejmowane działania mają zapobiec krzyżowaniu wsobnemu i zapewnić utrzymanie populacji konia dulmeńskiego adekwatnie do wypracowanego wzorca. Jako niezgodne z naturą, wzbudzają one jednak kontrowersje.

Tradycją stało się, że w każdą ostatnią niedzielę maja, około dwanaście kilometrów na zachód od Dülmen, organizowany jest festyn, podczas którego przeprowadza się wspomniany odłów ogierów. Konie dulmeńskie wyłapuje się gołymi rękami, co wymaga wytrzymałości, odwagi i umiejętności. Również z tego względu wydarzenie to cieszy się sporą popularnością – przyciąga widzów z daleka, w tym spoza Niemiec, a bilety wyprzedają się zwykle z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.